Het lijkt tegenwoordig meer gewoonte dan uitzondering en veel mensen met een arbeidsovereenkomst zullen het wel eens voorbij hebben zien komen: het concurrentiebeding. Een bepaling in de arbeidsovereenkomst waarin het de werknemer verboden wordt om na het einde van het dienstverband bij concurrenten van de werkgever aan de slag te gaan of een concurrerend bedrijf te starten. Maar mag een werkgever een dergelijk verbod zomaar opleggen? 

Wat is een concurrentiebeding?
De wet voorziet in de mogelijkheid voor werkgevers om, onder bepaalde voorwaarden, een concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst op te nemen. Een concurrentiebeding dient altijd schriftelijk te zijn overeengekomen en mag uitsluitend worden opgenomen in een arbeidsovereenkomst met een meerderjarige werknemer. Vaak wordt in het concurrentiebeding een periode opgenomen waarover het concurrentiebeding geldig is. 

Een concurrentiebeding kan verschillende vormen aannemen. Zo kan het concurrentiebeding de werknemer verbieden om dezelfde werkzaamheden uit te voeren bij een ander bedrijf, om binnen een bepaald geografisch gebied voor een concurrent te gaan werken of om een eigen bedrijf te starten dat zal concurreren met de werkgever. Een specifieke vorm van een concurrentiebeding is het relatiebeding. Dit beding verbiedt de werknemer om na het einde van het dienstverband bij relaties of klanten van de werkgever aan de slag te gaan of voor relaties of klanten werkzaamheden te verrichten.

Een concurrentiebeding is bedoeld om de werkgever te beschermen. Een werknemer vergaart immers kennis, doet ervaring op en komt mogelijk in aanraking met bedrijfsgevoelige informatie gedurende zijn dienstverband. Door middel van een concurrentiebeding kan de werkgever voorkomen dat de werknemer deze kennis en informatie in de toekomst ten nadele van de werkgever gebruikt bij een volgende werkgever of voor het starten van een eigen bedrijf. 

Of het toegestaan is om een concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst op te nemen, is afhankelijk van het soort contract. 

Concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd
Het is in beginsel niet toegestaan om een concurrentiebeding op te nemen in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Dit heeft te maken met de kwetsbare positie van een werknemer met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. De werknemer heeft immers slechts voor beperkte duur de zekerheid van een baan. Het moet daarom voor de werknemer mogelijk zijn om zonder beperkingen bij een andere werkgever een vast contract aan te gaan of een eigen bedrijf te starten. Een concurrentiebeding in combinatie met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd zou dubbel nadeel opleveren voor de werknemer. 

Slechts in uitzonderlijke gevallen is het toegestaan voor de werkgever om een concurrentiebeding op te nemen in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Dit is enkel het geval wanneer er sprake is van zwaarwegende bedrijfs – of dienstbelangen die het concurrentiebeding noodzakelijk maken. Wat voor zwaarwegende belangen dit kunnen zijn, is sterk afhankelijk van de situatie. Hierbij kan gedacht worden aan zeer kwetsbare of bedrijfsgevoelige informatie die de werknemer opdoet tijdens zijn werkzaamheden waardoor de werkgever onevenredig benadeeld zou worden als de werknemer deze informatie gebruikt bij een andere werkgever. De werkgever dient deze zwaarwegende belangen schriftelijk te motiveren in het concurrentiebeding. Zonder een deugdelijke schriftelijke motivering is het beding niet geldig en kan deze door de rechter worden vernietigd. Belangrijk is dat deze zwaarwegende belangen niet alleen ten tijde van het opstellen van het concurrentiebeding aanwezig zijn, maar ook op het moment dat de werkgever zich op het concurrentiebeding beroept.

Concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd
Bij een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd heeft de werkgever het recht om hierin een concurrentiebeding op te nemen. Hierbij gelden slechts het schriftelijkheidsvereiste en het vereiste dat de werknemer meerderjarig is. Niet is vereist dat er sprake is van zwaarwegende belangen die het concurrentiebeding noodzakelijk maken, zoals bij de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd wel het geval is. De werkgever hoeft het concurrentiebeding tevens niet te verantwoorden.  

Indien er in de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd een concurrentiebeding is opgenomen, is de werknemer in beginsel verplicht zich hieraan te houden. Vaak wordt door de werkgever aan het overtreden van het concurrentiebeding een boete verbonden. Daarnaast kan de werkgever nakoming van het concurrentiebeding vorderen en eventuele geleden schade op de werknemer verhalen. 

Let op: mocht het einde van het dienstverband het gevolg zijn van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever, dan kan de werkgever geen rechten ontlenen aan het concurrentiebeding. 

Hoe kom ik onder een geldig concurrentiebeding uit?
Ook als het concurrentiebeding wettelijk gezien geldig is, kan de werknemer in sommige gevallen onder het concurrentiebeding uitkomen. 

De werknemer kan proberen om bij het einde van het dienstverband in overleg met de werkgever afspraken te maken over het aanpassen of laten vervallen van het concurrentiebeding. In de praktijk blijkt regelmatig dat werknemer en werkgever op deze manier een passende regeling weten te treffen. 

Wanneer het niet lukt om in overleg met de werkgever tot een oplossing te komen, bestaat er de mogelijkheid om het concurrentiebeding aan de rechter voor te leggen met het verzoek deze geheel of gedeeltelijk te vernietigen. Een rechter zal slechts in uitzonderlijke gevallen een geldig concurrentiebeding vernietigen. Het concurrentiebeding moet de werknemer onredelijk benadelen ten opzichte van het belang van de werkgever dat er mee gediend is.  Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer het concurrentiebeding een te groot geografisch gebied bestrijkt of een te lange looptijd heeft. Voor het laten vernietigen van het concurrentiebeding dient een procedure bij de kantonrechter gestart te worden. Er bestaat bij de kantonrechter geen verplichting om door een advocaat vertegenwoordigd te worden, maar het is uiteraard aan te raden om van tevoren juridisch advies in te winnen. 

Conclusie
Afhankelijk van het type arbeidsovereenkomst is het de werkgever toegestaan om hierin een concurrentiebeding op te nemen. Het is dus van belang om voor het tekenen van de arbeidsovereenkomst deze goed te lezen en na te gaan of er een concurrentiebeding in de overeenkomst is opgenomen. Het is uiteindelijk aan de werknemer om de afweging te maken of deze door ondertekening van de arbeidsovereenkomst aan het concurrentiebeding gebonden wilt zijn.