Er bestaan in het recht verscheidene vormen van hulp die kunnen ingezet als iemand bepaalde zaken niet meer voor zichzelf kan regelen of kan overzien. Een dergelijke situatie kan bijvoorbeeld ontstaan wanneer er sprake is van ziekte, een belastende levensgebeurtenis of een beperking. In dit artikel gaan we in op de vormen bewind, mentorschap en curatele.
Wie kan een aanvraag indienen?
- De persoon om wie het gaat zelf of de partner van de persoon.
- Familieleden van die persoon tot in de 4e graad. Dit zijn ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen, broers, zussen, ooms, tantes, neven en nichten.
- Ouders of voogd van een minderjarige.
- De huidige curator, beschermingsbewindvoerder of mentor.
- De officier van Justitie.
- De organisatie die de persoon verzorgt of begeleidt.
Wat houden de verschillende termen in?
Mentorschap is geschikt wanneer iemand niet kan beslissen over persoonlijke zaken, als verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Dit wordt dan toegewezen aan een mentor, deze mentor mag niet beslissen over zeer persoonlijke zaken van de betrokkene, denk daarbij aan bijvoorbeeld een testament of wensen omtrent het levenseinde. De mentor maakt beslissingen zoveel mogelijk samen met de betrokkene.
Bewind is geschikt wanneer iemand zijn geldzaken niet kan regelen of overzien. Bijvoorbeeld wanneer het inkomen terugloopt door werkeloosheid, ziekte of echtscheiding. Als iemand bewind aanvraagt, benoemd diegene iemand (meestal een professioneel bewindvoerder of iemand uit de eigen kring) om de financiële zaken te gaan regelen. Het kan ook om een beperkt bewind gaan wanneer het gaat om bijvoorbeeld het beheren van een gezamenlijke woning of gezamenlijke bankrekening.
Curatele is bedoeld voor de situatie dat iemand zowel zijn geldzaken als persoonlijke zaken niet kan regelen of overzien.
Juridisch kader
Al deze ondersteuningsvormen worden aangevraagd bij de kantonrechter. De kantonrechter kan bewind en curatele niet voor onbepaalde tijd toewijzen. Bij mentorschap kan dit wel. Uiteraard kan altijd een verzoek ingediend worden om bewind, mentor- of curatorschap op te laten heffen en is het mogelijk om een klacht erover in te dienen. Daarnaast kan een aanvraag altijd ingetrokken worden wanneer deze nog niet behandeld is door de rechter. Afhankelijk van of je al dan niet handelingsbekwaam bent mag je zelf aangeven wie je zou willen aanwijzen voor een dergelijke functie. De rechter controleert tevens minimaal 1x per jaar controleert of de functie goed uitgevoerd wordt, dat gebeurt vaak schriftelijk.
Het belangrijkste onderscheid is dat iemand die onder curatele staat handelingsonbekwaam wordt. Hierdoor kan iemand bijvoorbeeld geen gezag meer over kinderen hebben, trouwen of een testament opstellen. Hierom is het mogelijk om bewind en mentorschap te combineren, dan blijft iemand wel handelingsbekwaam maar krijgt diegene wel hulp bij zowel zijn financiën als de persoonlijke zorg. In de praktijk komt bewind en mentorschap hierom ook vaker voor.