Veel mensen denken dat een kind niet onterfd kan worden. Sinds de invoering van het nieuwe erfrecht in 2003 is dit echter wel mogelijk. Een ouder kan dit in de uiterste wilsbeschikking hebben opgenomen. Het kind behoudt wel het recht op de zogenaamde legitieme portie. Dit is een minimum deel van de nalatenschap waarop het kind aanspraak kan maken, ook al is het kind onterfd. Hoe zit de legitieme portie in elkaar?

Het is belangrijk om eerst te vermelden dat het berekenen van de legitieme portie erg lastig is. Het is daarom voordelig om een notaris in te schakelen die kan helpen met de te ondernemen stappen als een kind onterfd is (of als u een kind wil onterven). De legitieme portie is altijd de helft van het kindsdeel waar het kind oorspronkelijk recht op had. Bij de berekening van het kindsdeel moeten altijd alle kinderen van de erflater en de achtergebleven (niet van tafel en bed gescheiden) echtgenoot worden meegenomen. Als Klaas bijvoorbeeld komt te overlijden en hij laat twee kinderen en een echtgenoot achter, dan zal het kindsdeel 1/3 zijn omdat de nalatenschap over drie personen verdeeld moet worden. De legitieme portie zal dan de helft van het kindsdeel zijn, in dit geval dus 1/6.

De legitieme portie wordt berekend over de waarde van de legitimaire massa. Bij het berekenen van de legitimaire massa worden volgens de wet de waarde van de goederen van de nalatenschap meegenomen (plus de waarde van bepaalde giften). Als de overleden ouder bijvoorbeeld €20.000 heeft geschonken aan een niet onterfd kind vlak voor het overlijden, zal dit bedrag moeten worden meegenomen bij de berekening van de legitimaire massa. Van dat bedrag moeten bepaalde schulden van de nalatenschap (genoemd in art. 4:7 lid 1 onder a-c en f BW) worden afgetrokken. Een onterfd kind heeft dus geen recht op de goederen in de nalatenschap, maar alleen op een vordering in geld. De legitieme portie is dus het gedeelte van de waarde van het vermogen van de erflater (in dit geval de ouder die is overleden). Het onterfde kind is als het ware een schuldeiser in de nalatenschap van de erflater en heeft een vordering op de gezamenlijke erfgenamen. In het voorbeeld was er sprake van een legitieme portie van 1/6. De geldvordering van het onterfde kind zal in dit geval dus 1/6 van de waarde van de legitimaire massa zijn. Voor de berekening van de waarde van de legitimaire massa mag het onterfde kind inzage en een afschrift vragen van alle documenten die van belang zijn voor de berekening.

De erfgenamen kunnen een redelijk termijn stellen waarbinnen het onterfde kind moet laten weten of aanspraak zal worden gemaakt op de legitieme portie. Het onterfde kind zal in ieder geval uiterlijk vijf jaar na het overlijden van de erflater moeten verklaren of hij de legitieme portie wil ontvangen. Na vijf jaar vervalt dus de mogelijkheid om hierop aanspraak te maken.