‘Had ik dat gesprek maar opgenomen!’ Dit hebben we vaak genoeg gezegd of althans gehoord. Heden ten dage heeft bijna iedereen een mobiele telefoon met opname functie. De vraag kan rijzen of dit juridisch gezien toegestaan is. Het korte antwoord op deze vraag is: ja, dat mag. Echter, niets is onvoorwaardelijk en het opnemen van een gesprek vormt hier geen uitzondering op. In dit artikel zullen we verder ingaan op de juridische aspecten van het opnemen van een gesprek.
Even mijn telefoon erbij pakken
Wat wel strafbaar is, is het opnemen van gesprekken waarvan je zelf geen deelnemer bent. Wanneer je je hieraan schuldig maakt, riskeer je een celstraf van hoogstens zes maanden of een fikse geldboete van maximaal € 22.500,-.[1] Echter geldt dit niet voor situaties waarin je wél actief deelneemt aan het gesprek. In dat geval is het niet strafbaar; ook niet wanneer jouw gesprekspartner niet op de hoogte is gesteld van de opname. Dit houdt in dat je voorafgaand aan het gesprek niet om toestemming hoeft te vragen en ook dat de gesprekspartner dit niet kan verbieden. Het is belangrijk om te weten dat dit niet het geval is bij het controleren van bijvoorbeeld medewerkers. Als de werkgever (stelselmatig) medewerkers wil controleren, dan dient hij wel aan een aantal aanvullende eisen te voldoen die buiten het bestek van dit artikel vallen.
Vind-ik-niet-leuk
Naast het opnemen van andermans gesprekken, is het verboden om een opgenomen gesprek te delen of op enige manier openbaar te maken via bijvoorbeeld YouTube of Facebook. Hiervoor heb je namelijk wel instemming van alle betrokkenen nodig. Wanneer een opgenomen gesprek openbaar wordt gemaakt zonder toestemming van alle betrokkenen, vormt dit automatisch een schending van iemands privacy.
Bewijs het maar
In civiele procedures, waarin twee particulieren tegenover elkaar staan, mag bewijs op welke wijze dan ook[2] verworven worden. Of dergelijk bewijs voldoende is, wordt beoordeeld door de rechter.[3] De rechter kan het bewijs eventueel uitsluiten als hij van mening is dat het bewijs – juridisch gezien – een onacceptabele schending is van de privacy van de wederpartij.[4] Echter, het enkel (heimelijk) opnemen van een gesprek door werknemer is vaak onvoldoende voor bewijsuitsluiting.[5] Zo heeft de kantonrechter in een eerdere zaak tussen werkgever en werknemer een soortgelijke afweging moeten maken.[6] De rechter heeft verklaard dat het bewijs wel aanvaardbaar is aangezien het opnemen van het gesprek een legitiem doel diende en het belang van de waarheidsvinding zwaarder woog dan het belang bij bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Een ander voorbeeld is een zaak waarbij de stiekem door werknemer opgenomen gesprekken tot veroordeling van werkgever tot betaling van een (in die gesprekken mondeling toegezegde) bonus van maar liefst bijna een half miljoen euro.[7]
Samengevat is het wel toegestaan om gesprekken waar je actief deel aan neemt op te nemen; je hoeft hier geen toestemming voor te vragen. Echter, dit betekent niet dat je deze opnames tevens mag delen of verspreiden.
[1] Artikel 139a Strafrecht (2022).
[2] Of in juridisch jargon: door alle middelen. Uitgangspunt in een civiele procedure is namelijk de ‘vrije bewijsleer’.
[3] Artikel 152 van het Wetboek van rechtsvordering.
[4] Of in juridisch jargon: rechtens ontoelaatbare inbreuk op de privacy.
[5] HR 18 april 2014, ECLI:NL:HR:2014:942.